DHIIG YARIDA XILIGA UURKA(ANAMIA IN PREGNANCY)

Dhiiga-yarida xilliga uurka ayaa ah xaalad caadi ah oo ku dhacda haween badan oo caalamka ah. Waxaa lagu gartaa inay hoos u dhac ku timaado tirada unugyada dhiiga gaduudan oo hoos u dhac ku yimaado, taasoo keentay in oksijiinka ay gaarsiiyaan nudaha jirka oo hoos u dhaco. Tani waxay ka dhalan kartaa daal, tabaar dari, iyo dhibaatooyin kale oo kala duwan oo caafimaad oo soo foodsaara hooyada iyo uurjiifka uu soo korinshihisa

 

Waxaa jira dhowr nooc oo dhiig yari ah, laakiin waxaa ugu baahsan inta uu uurka ku jiro uurka waa dhiig yarida birta . Tani waxay dhacdaa marka uu jirku yeelan waayo bir ku filan oo uu ku soo saaro hemoglobin, borotiinada ku jira unugyada dhiigga gaduudan ee sida oksajiin. Inta ay uurka leedahay, haweeneyda dhiiggoodu aad buu u kordhaa, taas oo macnaheedu yahay in jirkeeda uu u baahan yahay bir dheeraad ah si loo taageero baahidan korodhay. Waxaa intaa dheer, uur ku jirta oo sii kordhaya waxay u baahan yihiin in ay ku koraan birta, si ay u sii dhammaystirto stoorka birta ee hooyada.

 

Astaamaha dhiig yarida xilliga uurka waxay u kala duwanaan karaan mid fudud ilaa mid halis ah. Calaamadaha caadiga ah waxaa ka mid ah daal aad u daran, maqaarka cadcad, neefsasho yaraan, wareer, iyo wadnaha garaca oo kordhay. Dumarka qaar ayaa laga yaabaa in ay sidoo kale la kulmaan damcida shayyada aan cuntada ahayn, oo ah xaaladda loo yaqaano pica. Waxaa lagama maarmaan u ah haweenka uurka leh in ay gartaan calaamadahaan oo ay raadsadaan daryeel caafimaad haddii ay dhacaan, maadaama aan la daaweyn dhiig yarida waxey keni karta dhibaato.

 

Baadhitaanka dhiig yari sida caadiga ah waxaa lug leh  baaritaanno dhiig si loo cabbiro heerarka hemoglobin iyo in la qiimeeyo heerarka birta ee jirka. Bixiyeyaasha daryeelka caafimaadku waxay sida caadiga ah ku talinayaan in la baaro si joogto ah ee dhiigyarida inta lagu jiro booqashooyinka dhalmada ka dib si loo hubiyo in goor hore la ogaado iyo maareynta.

 

Maareynta dhiig yari xilliga uurka waxay inta badan ku lug leedahay isbeddelada cuntada iyo kaabista cuntada. Dumarka uurka leh waxaa lagula talinayaa in ay cunaan cuntooyinka birta hodanka ku ah sida hilibka gaduudan, digaagga, kalluunka, misirka, digirta, Cunnooyinka hodanka ku ah fiitamiin C sida miraha liinta, strawberries, iyo astaamaha barbarooniga waxay sare u qaadi karaan  nugista birta ah, sidaa daraadeed in kuwaas lagu daro cuntada ay faa'iido u leeyahay.

 

Xaaladaha qaarkood, bixiyeyaasha daryeelka caafimaadku waxay u qori karaan supplements-ka birta ah si ay gacan uga gaysato in ay buuxiyaan storada birta ah. Haweenka uurka leh waa muhiim in ay raacaan natiijada lagu taliyey oo aysan is-daaweynin iskod, maadaama ay birta xad dhaafka ahi ay keeni karto arimo kale oo caafimaad. Birta oo ay la socdaan, waxaa sidoo kale muhiim ah in la xaqiijiyo qaadashada ku filan ee ay qaataan fitamiinada iyo macdanta kale, gaar ahaan folic acid iyo fitamiin B12, maadaama ay kaalin mug leh ka qaataan wax soo saarka u unugyada dhiigga cas.

 

Ka hortagu waxay muhiim u tahay maareynta dhiigya-yarida xilliga uurka. Dumarka qorshaynaya in ay uur qaadaan waxaa lagu dhiirigeliyaa in ay tayeeyaan xaaladooda nafaqada ka hor inta aysan uur qaadin. Tan waxaa ka mid ah hubinta in si ku filan loo qaato birta iyo nafaqooyinka kale ee muhiimka ah. Daryeelka joogtada ah ee dhalmada ka dib waa muhiim, maadaama ay bixiyayaasha daryeelka caafimaadku ay la socon karaan caafimaadka hooyada iyo korriinka ilmaha, iyagoo hagaajinaya hadii loo baahdo.

 

Dhiig yarida inta uu uurka leedahay waxay yeelan kartaa saameyn aad u daran haddii aan la xaqiijinin. Waxay kordhin kartaa khatarta keenista xilliga uurka leh, miisaanka uu ka dhaco, dhalmada oo hooseeya iyo iney ku yaraadaan niyad-jabka dhalmada ka dib. Ilmaha, dhiig-yarida waxay u horseedi kartaa dib-u-dhac xagga horumarka ah iyo arrimo caafimaad oo wakhti dheer ah. Sidaas awgeed, hooyada uurka leh waxay muhiim u tahay inay mudnaanta siiyaan caafimaadkooda, isla markaana ay kala tashtan xirfadlayaasha daryeelka caafimaadka baahidooda nafaqada.

 

Guntii iyo gabagabadii, dhiig yarida inta uu uurka leedahay waa walaac caafimaad oo aad u weyn kaas oo u baahan in laga fiirsto iyo maareynta. Fahamka sababaha keena, calaamadaha, iyo daweynta, haweenka uurka leh waxay qaadi karaan tallaabooyin firfircoon si ay caafimaadkooda u ilaaliyaan una hubiyaan in ay bad qabka ilmaha uurka jirka ee koraya. Cunto isku dheeli tiran, koontaroolka joogtada ah ee dhalmada ka hor, iyo dheli tirka cunooyinka habboon ayaa ah qaybaha lagama maarmaanka u ah maaraynta dhiigyarada wax ku ool ah inta lagu jiro uurka. Daryeel iyo taageero sax ah, badankood haweenku waxay si guul leh ugu socon karaan caqabaddan, waxayna leeyihiin uur caafimaad leh.