NOOCYADA DHICISKA IYO MAREYNTOODA( TYPES OF ABORTION AND MANAGEMENT)

 

Dhalmada ama iska soo ridida iskiis waxaa looga jeedaa inta ka horeysa usbuuca 20aad . Waa dhacdo caadi ah, oo saameysa qiyaastii 10-20% uurka la aqoonsan yahay. Fahamka noocyada dhicisnimada iyo maamulkooda ayaa ka caawin kara shakhsiyaadka inay la tacaalaan khibradan adag.

 

Noocyada dhicitaanka

 

1. Dhicis Digninta ah( threatened abortion) *:

   - Tani waxay dhacdaa marka ay haweeneydu la kulanto dhiigbax  iyo ubac xanuun daran od moodo nabar  caloleed ahan  tasoo una furnayn minka afkisa. Weli waxaa jira suurtagalnimo ah in uurka uu sii socdo. Dhicitaanada khatarta ku jirta waxaa badanaa lagula socdaa ultrasound iyo baaritaanno dhiig si loo qiimeeyo awooda uurka.

 

2. Dhicis aan dhici karin ( Inevitable Miscarriage)

   Arintan waxa weye  Marka  hoyo isku aragto dhiig ka yimada xubinka taranka iyo nabar calooleed dedna minka afkisana wuxu bilabaya inuu furmooo. Waayitaanka uurka wuu soo dhowaanayaa. Maarayntu waxay ku lug leedahay la socoshada iyo diyaarinta bukaanka si uu ilmuhu u soo rido, taasoo u dhici karta si dabiici ah ama u baahan kara faragelin caafimaad.

 

3. Dhiciska aan dhamaystirnayn (incomplete abortion )

   - Dhicitaanka aan dhameystirnayni waxa ay dhacdaa marka qaar ka mid ah nudaha uurka ay ku sii jiraan ilmo galeenka ka dib markii ay dhicis bilowdo. Calaamadaha waxaa kujiri kara dhiigbax culus iyo nabar calooleed . Mareynta caadi ahaan ku lug leh kormeerka xaaladda; Haddii nudahu ay harsan tahay, waxaa laga yaabaa in loo baahdo qaliin qalliin sida ballaarinta iyo curettage (D&C) si looga saaro.

 

4. Dhameystiran Ilma galeenka (complete abortion)

   - Noocaani waxay dhacdaa marka unugyada uurka oo dhan laga saaro ilmo galeenka. Sida caadiga ah calaamadaha si loo xaliyo, iyo faragelin dheeraad ah oo caafimaad ayaa laga yaabaa inaysan u baahneyn. Waxaa laga yaabaa in la sameeyo ultrasound dabagal ah si loo xaqiijiyo in ilmo-galeenku uu madhanyahay.

 

5. Dhiciska an koreyn ama la wayo( missed abortion)

   - dhiciskani wuxuu dhacaa marka uurjiifku uu joojiyo in uu soo koro,o minka ba waxa ku jiraya sabki biyaysnaa besa oyna ilma ku jirin,  laakiin jirku taas ma garanayo oo ma eryo nudaha. Waxaa laga yaabaa in aysan jirin wax calaamado ah, badanaana waxaa xaaladda la ogaadaa xilliga ultrasound-ka oo caadiga ah. Maaraynta waxay ku lug yeelan karaan sugitaanka dabiiciga ah eryada, daawooyinka, ama qalliinka.

 

Dhiciska soo noqnoqda (recurrent abortion)

   - Ereygaas waxaa loola jeedaa dhacdo ku dhacda saddex ama dhicinno is xiga oo isku xiga. Waxaa sababi kara arrimaha hiddo-sidaha, arrimaha anatomical, dheelitir la'aanta hormoonnada, ama xaaladaha caafimaad ee hooseeya. Maamulka waxaa laga yaabaa in ay ku lug leeyihiin baaritaan si loo ogaado sababta hoose iyo fursadaha daaweynta loogu tala galay.

 

Maamulka Dhicitaanka

 

Maareynta habka dhalmo-soo-rididdu way kala duwantahay iyadoo ku xidhan nooca ay tahay iyo duruufaha qofka:

 

1. * Kormeerka iyo Taageerada *:

   - Soo ridid khatarta ku haysa, bixiyeyaasha daryeelka caafimaadku waxay ku talin karaan nasasho iyo la socod. Taageerada caadifadeed waa mid muhiim ah, sababtoo ah waxay noqon kartaa waqti cidhiidhi gelin ah. Bixinta macluumaadka kusaabsan waxa laga filan karo waxay kaa caawin kartaa yaraynta walaaca.

 

2. * Maamulka Caafimaadka*:

   - Dhicidda aan dhammaystirnayn ama aan dhicin, daawo sida misoprostol ayaa loo qori karaa si ay u caawiso saarista unugyada haray. Ikhtiyaarkani wuxuu ogolaanayaa geedi-socod dabiici ah oo dheeraad ah iyada oo la siinayo nasinyaha iyo yareynta khatarta inay dhibaato ka dhalato.

 

3. *Maaraynta Qalliinka*:

   - Marka maareynta caafimaadku wax tari waayo ama haddii ay jiraan walaacyo ku saabsan infekshan ama dhiigbax xad-dhaaf ah, waxaa laga yaabaa in qalliinno kale sida D&C ay u baahan yihiin. Qaabkaan wuxuu ku luglee yahay in la dhiirrigeliyo unugyada ilmo galeenka.

 

4. *Taageero dareen*:

   - Dhicistu waxay keeni kartaa caadooyin badan oo ay ka mid tahay murugo iyo murugo. Helitaanka kooxaha la-talinta ama taageerada waxay ka caawin karaan shakhsiyaadka ka baaraandegaya dareenkooda iyo helitaanka taageero bulsho.

 

5. * Daryeelka daba-socodka *:

   - Waxaa lagama maarmaan ah in ballan-raad-raac ah la sameeyo dhicitaanada ka dib si loo hubiyo bogsasho dhameystiran. Bixiyayaasha daryeelka caafimaadku waxay kormeeri karaan dhibaatooyinka jireed iyo inay wax ka qabtaan baahiyaha kasta oo dareenka ee socda.

 

6. * * Tixgelinta Mustaqbalka *:

   - Waayo shakhsiyaadka soo noqnoqda, waxaa lagula talin karaa baaritaano dheeri ah si loo aqoonsado sababaha keeni kara iyo in la sameeyo qorshe loogu talo galay uurka mustaqbalka, oo ay ka mid tahay isbedelka hab nololeedka ama wax ka qabasho caafimaad.

 

Gabagabadii, fahamka noocyada ilmo-soo-rididda iyo maamulkooda ayaa muhiim u ah bixinta daryeel iyo taageero ku haboon. Qof kasta khibraddiisa waa mid aan caadi aheyn, qaab naxariis leh oo la wargeliyey ayaa ka caawin kara in ay ka gudbaan safarkan adag.