XISABINTA WAREGA CADADA( CALCULATING MENESTRUAL CYCLE)

 

Xisaabinta wareegga caadada ayaa muhiim u ah fahamka caafimaadkaaga taranka waxayna kaa caawin kartaa in aad la socoto ugxan sida ugxan-sidayaasha iyo saadaalinta xilligaaga xiga. Halkan waxaa ku yaalla hage dhamaystiran oo ku saabsan sida loo xisaabin karo wareegga caadada, marxaladihiisa, iyo waxyaabo saameyn ku yeelan kara.

 

 Fahmitaanka Wareegga Dhiga cadada

 

Wareegga caadada waa isbadalo isdaba joog ah oo jirka haweeneydu uu maro si loogu diyaar garoobo uur ku iman kara. Wareegga celcelis ahaan wuxuu soconayaa qiyaastii 28 maalmood, laakiin wuxuu u dhaxayn karaa 21 ilaa 35 maalmood ee dadka waaweyn. Wareegga waxaa loo qeybiyaa dhawr marxaladood:

 

1. Wajiga Caadada (Maalmaha 1-5): Kani waa wajiga ay caadada ka dhacdo. Cinjirka ilmo galeenku waxa uu sii daadiyaa haddii uusan uur lahayn, taas oo keenta dhiig ka yimaado.

 

2.  Follicular Phase * (Maalmaha 1-13): Wejigani wuxuu ku badalaa marxaladda caadada. Qanjirka pituitary-ga ayaa sii daaya hormoonka kicinta follicle-stimulating (FSH), kaas oo kiciya ukhanta si ay u soo saaraan follicles. Follicle kastaa wuxuu ku jiraa ukun, caadi ahaanna hal follicle ayaa noqota mid xukun leh oo qaan-gaar ah.

 

3.  ugxan samaynta (Maalinta 14): Qiyaastii dhexe ee wareegga, kacsanaanta ah ee hormoonka dhunbasho leh (LH) waxay kicisaa ugxan. Ukuntii baayac-baxa ah waxaa laga sii daayaa follicle-ka weyn, diyaarna u ah bacriminta.

 

4.  Wajiga Luteal (Maalmaha 15-28): Ka dib ukxan so daynta follicalka maran waxay isu beddeshaa corpus luteumka(unuga yar e ku sameysma ukxan sidaha), kaas oo soo saara progesterone. Hormoonkaani wuxuu caawiyaa in la qotomiyo dahaarka ilmogaleenka iyadoo loo diyaarinayo ukunta la bacrinayo. Haddii tallaalinta aysan dhicin, heerka hormoonka ayaa hoos u dhaca, taasoo keentay caadada.

 

Tallaabooyinka lagu Xisaabinayo WareeggaAga Caadoda

 

1. La soco xaaladdaada: Ku biloow maalinta ugu horreysa ee caadadaada oo ku taala kalandarka. Maanta waxaa loo arkaa Maalinta 1aad ee wareeggaaga.

 

2.  Tiri Maalmaha : Tiri tirada maalmaha laga bilaabo maalinta ugu horreysa ee muddada illaa iyo maalinta ka horeysa inta aanad bilaaban waqtigaaga xiga. Waxay taasi ku siineysaa dhererka wareeggaaga.

 

3. Record joogto ah : Waa waxtar leh in lala socdo wareeggaaga dhowr bilood (ugu yaraan lix) si loo go'aamiyo dhererkaaga wareegga celcelis ahaan. Wareeg kasta wuu kala duwanaan karaa, laakiin tani waxay kaa caawineysaa inaad aqoonsato qaababka.

 

4. Aqoonsiga ukxan sameynta: ukxan sameynta caadi ahaan waxey  dhacdaa oo ku dhawan 14 maalmood ka hor inta aan muddadaada soo socota bilaaban. Haddii wareegyadaadu celcelis ahaan 28 maalmood, ugxan samenta badanaaba dhacaa agagaarka Maalinta 14. Si kastaba ha ahaatee, haddii wareeggaagu uu kaa dheeraado, ukxan sameynta waxa imanayaa waqti dambe ka dib; haddii ay ka gaaban tahay, mar hore weey dhici doontaa.

 

5. Isticmaal Qalab dheeraad ah : Tixgeli isticmaalka apps ama kalandarka loogu talagalay in lagu raad-raaco wareegyada caadada. Qaar badan oo ka mid ah qalabkan ayaa kaa caawinaya inaad saadaalinayso muddada soo socota, maalmaha ukxan ururinta, iyo daaqadaha bacrimin.

 

Qodobada saameynaya Cycle

 

Dhowr arrimood ayaa saameyn ku yeelan kara wareegga caadada, waxaana ka mid ah:

 

- Stress: Heerarka sare ee walaaca wuxuu carqaladeyn karaa xeerka hormoonnada wuxuuna saameyn ku yeelan karaa waqtiga ukxan sameynta.

 

- * Miisaanka Isbeddelada *: miisaanka weyn oo yaraada ama faa'iido weyn ayaa bedeli kara wareeggaaga. Culayska jirka oo hooseeyaa wuxuu keeni karaa in uu ka maqnaado mudo, halka cayilnaantadu ay keeni karto wareegyo aan caadi aheyn.

 

- Jimicsiga: Dhaqdhaqaaq xoogan oo jireed ayaa sidoo kale saameyn ku yeelan kara wareeggaaga, gaar ahaan ciyaartoyda.

 

- Da'da: Iyadoo haweenku ay u soo dhowaadaan caada ka baxa  , wareegyada ayaa laga yaabaa inaysan cadi aheyn. Dadka qaangaarka ah waxaa laga yaabaa inay la kulman  toosnan laan jirkoodu isbedelayo.

 

- Xaaladaha Caafimaad : Xaaladaha sida polycystic ovary syndrome (PCOS), fibroids, iyo cudurada thyroid-ka waxay keeni karaan wareegyo aan joogto ahayn.

 

Gunaanad

 

Fahamka iyo xisaabinta wareegga caadada waxay awood kuu siin karaan inaad ka mas'uul ahaatid caafimaadkaaga taranka. Adigoo la socdo xilliyadaada lana garto marxaladaha wareegga, waxaad saadaalin kartaa uurkujirin, waxaadna si taxadar leh u maarayn kartaa calaamadaha muujinaya. Haddii aad dareento is-beddello waaweyn ama isbeddello kale oo wareeggaaga ah, waxaa kula gudboon inaad la tashato xirfadle daryeelka caafimaadka ah, si laguu qiimeeyo intaas dheer. Xusuusnow, wareegga haweeney kasta waa mid walbo gaar ah, iyo waxa caadi u ah mid ka mid ah ayaa laga yaabaa in aysan ahayn mid kale.