DHIBATOYINKA KEENAN DHECANADA FADHISTA UKXAN SIDAHA(CONSEQUENCES OF POLYCYSTIC OVARIAN SYNDROME)

 

DHECANO FADHISTAY UKXAN SIDAHA(PLY CYSTIC OVARIAN SYDROME)

Dhecanada fadhista okxansidaha : waa cudur hormonal ah oo adag oo saameeya qiyaastii 6-12% dumarka da'da taranka. Waxaa lagu gartaa isku-darka calaamadaha oo si weyn u kala duwan dadka, taasoo ka dhigaysa in ogaanshaha iyo daaweyntu ay adag tahay.  waxa Dhecanada fadhista okxansidaha a loogu magac daray cysts-yada yaryar ee badan ee ku dhici kara ukumaha, in kastoo aan dhammaan dumarka Dhecanada fadhista okxansidaha laheyn cysts.

 

### Calaamadaha Dhecanada fadhista okxansidaha

 

Calaamadaha Dhecanada fadhista okxansidaha waxaa lagu kala saari karaa seddex kooxood oo waaweyn: cilladaha hormonal, dhibaatooyinka badalida cunada energi, iyo caqabadaha taranka.

 

1. *Cilladaha Hormonal*: Dumarka leh  Dhecanada fadhista okxansidaha badanaa waxay la kulmaan heerar sarreeya oo androgens ah, kuwaas oo ah hormoonnada ragga ee dumarka sidoo kale ay soo saaraan. Tani waxay keeni kartaa calaamadaha sida:

   - Korodhka timaha (hirsutism) oo ku yaal wejiga, laabta, iyo dhabarka.

   - Finan iyo maqaarka dufanka leh.

   - Timaha oo dhimanaya ama qaabka timaha ragga.

 

2. *Cilladaha Caadada*: Mid ka mid ah calaamadaha ugu muhiimsan ee Dhecanada fadhista okxansidaha waa caadooyinka aan caadiga ahayn. Dumarka waxay la kulmi karaan:

   - Caadooyin aan caadi ahayn (in ka yar siddeed mar sanadka).

   - Caadooyin dheeraada (in ka badan 35 maalmood).

   - Dhiig badan oo ka yimaada caadada.

 

3. *Dhibaatooyinka ku badalida cunada energi*: Dumarka badan ee leh Dhecanada fadhista okxansidaha sidoo kale waxay la tacaalayaan dhibaatooyinka dhefshidka, oo ay ka mid yihiin:

   - Iska caabbinta insulinta, taasoo keeni karta sonkorowga nooca 2-aad.

   - Cayilka ama dhibaatooyinka la xiriira maareynta miisaanka.

   - Heerarka kolestaroolka oo sarreeya iyo khatarta kordhay ee cudurada wadnaha.

 

4. *Caqabadaha Taranka*: Dumarka leh Dhecanada fadhista okxansidaha waxay la kulmi karaan dhibaatooyin ku saabsan uur qaadista sababtoo ah caadooyinka aan caadi ahayn amaukxan so dayn  la'aan  (ovulation la'aan). Tani waxay keeni kartaa uur la'aan, taasoo ah walaac weyn oo ay qabaan dumarka badan ee xaaladdan.

 

### Sababaha

 

Sababaha saxda ah ee Dhecanada fadhista okxansidaha  weli ma cadda, laakiin dhowr arrimood ayaa la rumeysan yahay inay gacan ka geystaan horumarkooda:

 

- *Daxal*: Taariikh qoys oo Dhecanada fadhista okxansidaha ah waxay kordhin kartaa suurtogalnimada in lagu dhasho xaaladdan. Qaar ka mid ah arrimaha daxalka ayaa laga yaabaa inay dumarka ku sadaliya cilladaha hormonal ee la xiriira Dhecanada fadhista okxansidaha .

        

- *Iska Caabbinta Insulinta*: Dumarka badan ee leh  Dhecanada fadhista okxansidaha waxay leeyihiin iska caabin insulinta, taasoo macnaheedu yahay in jirkoodu uusan si fiican u jawaabin insulinta. Tani waxay keeni kartaa heerar sarreeya oo insulinta ah, taas oo dhankeedu kicin karta ukunta si ay u soo saaraan androgens badan.

 

Cabuq Daraasado qaar ayaa soo jeedinaya in cabuq cabirkisa hoose uu door ka ciyaari karo Dhecanada fadhista okxansidaha. Heerarka sarreeya ee calaamadaha cabuqa ayaa laga arkay dumarka leh Dhecanada fadhista okxansidaha , taasoo ka qayb qaadan karta iska caabinta insulinta iyo cilladaha hormonal.

 

### Ogaanshaha

 

Ogaanshaha Dhecanada fadhista okxansidaha badanaa waxaa lagu saleynayaa isku-darka calaamadaha caafimaad, taariikhda caafimaadka, iyo shuruudaha gaar ah. Shuruudaha ugu badan ee la isticmaalo waa shuruudaha Rotterdam, kuwaas oo u baahan in la helo ugu yaraan laba ka mid ah seddexda astaamood ee soo socda:

 

1. Caadooyin aan caadi ahayn ama aan jirin.

2. Calaamadaha hyperandrogenism (korodhka timaha, finan, ama heerarka androgens oo sarreeya).

3. Dhecanada fadhista okxansidaha oo muuqda sawirka.

 

Bixiyeyaasha daryeelka caafimaadka waxay sidoo kale sameyn karaan baaritaanno dhiig si loo qiyaaso heerarka hormoonka iyo in la hubiyo iska caabinta insulinta. Waa muhiim in la saaro xaaladaha kale ee laga yaabo inay u muuqdaan , sida Dhecanada fadhista okxansidaha xanuunada qanjirka thyroid ama qanjirka adrenal.

 

### Daaweynta

 

In kasta oo aanay jirin daawo u gaar ah Dhecanada fadhista okxansidaha , doorashooyin daaweyn oo kala duwan ayaa caawin kara maareynta calaamadaha iyo yareynta khataraha caafimaad ee la xiriira. Qorshayaasha daaweynta badanaa waxaa lagu sameeyaa iyadoo la tixgelinayo calaamadaha gaarka ah ee bukaanka iyo yoolalka caafimaad.

 

1. *Isbeddellada Nolosha*: Dumarka badan, qaadashada hab-nololeed caafimaad leh waxay si weyn u hagaajin kartaa calaamadaha iyo caafimaadka guud. Tani waxay ku jirtaa:

   - Cunto dheellitiran oo hodan ku ah cuntooyinka dhabta ah, borotiinka nadiifka ah, iyo dufanka caafimaadka leh.

   - Dhaqdhaqaaq joogto ah si loo caawiyo maareynta miisaanka iyo hagaajinta iska caabinta insulinta.

   - Farsamooyinka maaraynta cadaadiska, sida maskaxda ama jimicsiga.

 

2. *Dawooyinka*: Dawooyin kala duwan ayaa la qori karaa si loo caawiyo maareynta calaamadaha:

   - *Qorshayaasha hormonal* (daawooyinka ka hortagga uurka) waxay caawin karaan in la hagaajiyo caadooyinka iyo in la yareeyo heerarka androgens, taasoo yareyneysa calaamadaha sida finan iyo   timo badan (hirsutism).

   - *Metformin*, dawo caadi ahaan loo isticmaalo sonkorowga nooca 2-aad, waxay hagaajin kartaa iska caabinta insulinta waxayna caawin kartaa maareynta miisaanka.

   - *Anti-androgens* sida spironolactone waxay caawin karaan yareynta korodhka timaha iyo finan.

 

3. *Daaweynta Uurka*: Dumarka isku dayaya inay uur qaadaan, waxaa la qori karaa dawooyin kicinta ovulation sida clomiphene citrate ama letrozole. Xaaladaha qaarkood, tignoolajiyada taranka ee caawinta sida in deecanado bananka laisugu geyo( vitro fertilization (IVF)) ayaa la tixgelin karaa.

 

 

 

Haddii aan la daaweyn, Dhecanada fadhista okxansidaha  waxay keeni kartaa dhowr dhibaatooyin caafimaad oo waaweyn oo waqti dheer ah, oo ay ka mid yihiin:

 

- *Uurka la'aan*: ukxan sidayn aan caadi ahayn waxay ka dhigi kartaa inay adagtahay in la helo uur.

- *xanunka dhef shidka*: Khatarta kordhay ee sonkorowga nooca 2-aad, cadaadiska dhiigga sare, iyo cudurada wadnaha.

- *Kansarka unugyada hose e minka*: Caadooyinka aan caadi ahayn waxay keeni karaan in xariijinta xuubka ilmo-galeenka ay dhumucdo, taasoo kordhinaysa khatarta kansarka.

- *Dhibaatooyinka Xaaladaha Maskaxda*: Dumarka leh Dhecanada fadhista okxansidaha  waxay khatar ugu jiraan walaaca, niyad-jabka, iyo dhibaatooyinka muuqaalka jirka sababo

 

### Gunaanad

 

Dhecanada Fadhista okxan sidaha waa xanuun wejiyo badan leh kaas oo u baahan in si dhamaystiran loo sameeyo ogaanshaha iyo maareynta. Marka la helo taageero sax ah iyo daaweyn, haweenka qaba Dhecanada Fadhista okxan sidaha  waxay maareyn karaan calaamadahooda, waxay hagaajin karaan tayadooda noloshooda, waxayna yarayn karaan khatarta ah in ay la xiriiraan dhibaatooyin caafimaad. Cilmi-baarista socota ayaa sii wadeysa in ay iftiimiso sababaha hoose iyo daaweynta suurta galka ah ee xaaladdan adag, oo bixiya rajo ku aaddan istiraatiijiyadyo maamul oo wanaagsan mustaqbalka.