WA MAXAY CALAMADAHA LAGU GARTO MATANAHA

*Wax ka ogow Uurka Matanaha*

 

Uurka matanaha, oo ku lug leh in la qaado in ka badan hal ilmo isku mar, ayaa si weyn u noqotay mid caadi ah. Dhacdadaan waxay ka koobnaan kartaa labo ilmod, saddex ama xitaa badan. Fahamka saameynta, halista, iyo maareynta  ayaa muhiim u ah Uurka matanaha  labadaba bixiyeyaasha caafimaadka iyo waalidiinta rajeynaya. Halkan waxaa ku yaal dulmar faahfaahsan oo ku saabsan Uurka matanaha , oo daboolaya sababaha, halista, daryeelka ka hor dhalmada, dhalmada, iyo tixgelinta kadib dhalmada.

 

### 1. Sababaha Uurka matanaha

 

Dhalmada badan waxay ka dhici kartaa habab kala duwan:

 

- *Dhaxal*: Taariikh qoys oo ku saabsan lammaanaha, gaar ahaan dhinaca hooyada, waxay kordhin kartaa suurtagalnimada in la helo matano. Tani waxay ka dhalan kartaa qaababka qaarkood ee dumarka oo sii daynaya in ka badan hal ukunta inta lagu jiro ukhan so daynta.

- *Da'da*: Dumarka ka weyn 30 sano ayaa u badan in ay qaadaan matana, maadaama isbeddelada hormoonnada ay keeni karaan inay kordhiyaan ukxan so daynta.

- *Daaweynta Bacriminta*: Isticmaalka daawooyinka bacriminta iyo teknolojiyada kaalmada taranka (ART) sida bacriminta ukunta mel ka baxsan jirka bina adamka( in vitro fertilization (IVF)) ayaa si weyn u kordhinaya fursadaha dhalmada badan sababo la xiriira gudbinta ukunta badan ama kicinta hawsha qanjirka.

 

### 2. Noocyada Uurka matanaha

 

- *Matanaha kala jinsiyada (Dizygotic)*: Waxay dhacdaa marka laba ukumo oo kala duwan ay bacrimiyan laba dhecan o biyaha raga oo kala duwan. matanaha waxay noqon karaan isku jinsi ama kala jinsiga iyo badanaa waxay leeyihiin placentas kala duwan (chorionic) inkastoy tala galka alle ku dhacan.

- *Matano  Isku Mid ah (Monozygotic)*: Waxay ka dhalataa hal ukunta oo la bacrimiye  oy ka dhashan matano. Lammaanahani waxay wadaagaan isla maaddada hidde-sideyaasha waxayna badanaa wadaagaan placenta (monochorionic).

- * Uurka matanaha oo Kale*: Saddex, afaraad, ama in ka badan waxay noqon karaan mid isir leh ama mid kale, iyadoo ku xiran tirada ukunta la bacrimiyo iyo sida ay u kala qaybsamaan.

 

### 3. Halista La Xiriirta Uurka matanaha

 

In kasta oo dumarka dhala matanaha ay helaan natiijooyin caafimaad oo wanaagsan, haddana waxaa jira halisyo kordhay:

 

- *Sonkorowga uurka (Gestational Diabetes)*: Xaaladdan ayaa ku badan dumarka qaadaya matanaha, taasoo keeni karta heerar sonkor oo sareeya.

- *Dhiig karka Urka*: Xaalad halis ah oo lagu garto cadaadiska dhiigga oo sarreeya iyo suurtagalnimada dhaawaca xubnaha, taasoo ka sii badan uurka matanaha.

- *Dhalmada dhiciska (Preterm Birth)*: matanayaasha ayaa u badan in ay ku dhashaan ka hor waqtigooda, taasoo keeni karta dhibaatooyin ilmaha.

- *Miisaanka Hoose ee Dhalmada (Low Birth Weight)*: Ilmaha ku dhasha matanaha badanaa waxay ka miisaan yar yihiin kuwa dhasha hal ilmo.

- *Dhibaatooyinka Placenta*: Dhibaatooyinka sida placental abruption ama placenta previa ayaa si weyn u dhici kara dhalmada badan.

 

### 4. Daryeelka Ka Hor Dhalmada ee Matanaha

 

Hooyooyinka raja ka qabo dhalmada badan waxay u baahan yihiin daryeel caafimaad oo dheeri ah:

 

- *Booqashooyin Badan*: Booqashooyinka joogtada ah ee bixiyaha caafimaadka ayaa muhiim u ah si loo kormeero caafimaadka hooyada iyo ilamaha.

- *Kormeerka sawirka*: sawirada waxaa loo isticmaalaa in lagu qiimeeyo koritaanka ilmaha, heerarka dareeraha biyaha ku garan cunuga  , iyo caafimaadka ibida. sawirka badan ayaa laga yaabaa inay lagama maarmaan noqoto dhalmada matanaha.

- *Taageerada Nafaqada*: Nafaqadu waa muhiim, maadaama hooyooyinka ay u baahan yihiin inay cunaan kalooriyo badan iyo nafaqooyin gaar ah si ay taageeraan koritaanka ilmaha badan.

- *Waxbarashada iyo Qorshaynta*: Hooyooyinka raja ka qaba matanaha waa in la baraa dhibaatooyinka suurtagalka ah iyo inay diyaar u noqdaan fursad ay u baahan karaan ku  dhalitan qaliin ama faragelino kale.

 

### 5. Tixgelinta Dhalmada

 

Matanaha waxay noqon kartaa mid ka adag tan hal ilmo:

 

- *Habka Dhalmada*: In kasta oo dhalmada farjiga ay suurtogal tahay matanaha qaar, hooyooyin badan ayaa laga yaabaa inay u baahan yihiin qaliin, gaar ahaan haddii ilmaha aan si habboon u  dhigneyn ama haddii dhibaatooyin dhaco.

- *Waqtiga*: Bixiyeyaasha caafimaadka ayaa inta badan ku talinaya in Matanaha lagu sameeyo qiyaastii 37 toddobaad, maadaama tani ay yaraynayso halista la xiriirta waqtiga dhalmada, iyadoo la isu dheellitirayo halista dhibaatooyinka ka imaan kara haddii uurka la sii wado.

- *Habka Kooxda Cafimad Bixiyayasha*: Matanaha badanaa waxay ku lug leedahay koox bixiyeyaasha caafimaadka, oo ay ku jiraan dhakhaatiirta dhallaanka, dhakhaatiirta carruurta, iyo dhakhaatiirta suxiyaasha, si loo hubiyo badbaadada hooyada iyo ilmaha.

 

### 6. Tixgelinta Kadib Dhalmada

 

Kadib dhalmada, caqabadaha ayaa sii soconaya:

 

- *Kormeerka Dhibaatooyinka*: Hooyooyinka waxaa laga yaabaa inay la kulmaan dhibaatooyin kadib dhalmada, sida dhiigbax kordhay ama infekshan, waxaana muhiim ah in si dhow loo kormeero.

- *Daryeelka canuga dhasha*: Ilmaha ku dhasha matanaha  waxay u baahan karaan daryeelka cunuga oo khaas ah, gaar ahaan haddii ay ku dhashaan ka hor waqtigooda ama miisaankoodu hooseeyo.

- *Nidaamyada Taageerada*: Taageerada shucuurta iyo jirka hooyada ayaa ah mid muhiim ah. Tani waxay ka mid noqon kartaa caawimo ka timaada qoyska, asxaabta, iyo suurtagal ahaan la-talin xirfadeed si loo caawiyo maaraynta baahida daryeelka ee matanaha.

 

### 7. Asalka Shucuurta iyo Nafsi ahaan

 

Safarka la qaadayo iyo korinta matanaha waxay noqon kartaa mid shucuur ahaan culus:

 

- *Caafimaadka Maskaxda*: Walbahaarka ka dhasha maaraynta dhalmada badan iyo baahida daryeelka dhowr ilmo waxay keeni karaan walaac iyo niyad jab. Waxaa muhiim ah in hooyooyinka ay raadsadaan taageero iyo daryeelka caafimaadka maskaxda.

- *Taageerada Waalidka*: Dhisidda shabakad taageero ayaa ka caawin karta yareynta walbahaarka la xiriira waalidnimada matanaha. Tani waxay ku jiri kartaa ku biirista kooxo taageero oo loogu talagalay waalidiinta matanaleyda.

 

### Gunaanad

 

Dhalmada  matanaha waxay keeneysaa caqabado iyo farxad u gaar ah. Fahamka halista, hubinta daryeelka ka hor dhalmada, iyo diyaarinta dhalmada iyo waqtiyada ka dib dhalmada ayaa ah tillaabooyin muhiim ah oo loogu talagalay waalidiinta rajeynaya. Iyada oo leh taageero sax ah iyo daryeel, qoysas badan ayaa si guul leh u maareynaya kakanaanta dhalmada matanaha, iyagoo keenaya natiijooyin caafimaad oo wanaagsan labadaba hooyooyinka iyo ilmaha. Iyada oo horumarka daryeelka caafimaad uu sii socdo, aragtida qoysaska rajeynaya dhalmada matanaha ayaa sii wanaagsanaan doonta, taasoo ka dhigaysa waayo-aragnimo faa'iido leh oo badan.